Srpsko književno društvo, Francuska 7, Beograd
Skrajnuti pisci: Dragan Aleksić
Govore:
Gojko Tešić
Predrag Todorović
Uređuje i vodi Dejan Simonović
Pogledajte...
Zahvaljujući podršci Programskog arhiva RTV Vojvodine, biće emitovani i inserti iz TV filma „Poslednja dadaistička predstava” (scenario Jasna Jovanov, režija Aleksandar Davić, TV Novi Sad, 1992).
Dragan Aleksić (1901–1958)
Rođen 1901. u Buniću, kod Korenice, umro u Beogradu 1958. godine, gotovo potpuno zaboravljen i omalovažavan.
Bio je pesnik, pripovedač, dramski pisac, kritičar, urednik, novinar, filmski stvaralac.
Studirao slavistiku u Pragu (1920 – 1922), gde otkriva bliskog svog orgarta i dadaizma.Sarađivao u Micićevom Zenitu. Ova saradnja trajala je vrlo intenzivno od 2. do 13. broja Zenita, do maja 1922. kad dolazi do konačnog raskida.
Osnivač dadaističkog pokreta kod nas. Pokreće dva dadaistička časopisa: Dada Tank (1922) i Dada Jazz (1922).
Bio je u kontaktu sa vodećim evropskim dadaistima.
Organizovao dadaističke manifestacije (Osijek 1922, i Subotica 1922).
Iz Zagreba u Beograd prelazi krajem 1922. godine. Postaje novinar-reporter, saradnik mnogih dnevnih listova: Balkana, Cicvarićevog Dnevnika, Tribine, Misli, Pravde, da bi se konačno skrasio u Vremenu, za koje je pisao sve do kraja svoje novinarske karijere.
Objavljivao je poeziju u časopisima i almanasima Omladina, Iskra, Jugoslovenska njiva, Almanah socijalističke omladine, Naša svijest, Zenit, Večnost, Crno na belo, LMS…
Pesme objavljuje do 1928. godine. Tek su mu u časopisu Književnost 1958, posle smrti, objavljene četiri pesme, od kojih su neke datirane 1953, što je jedini dokaz da je i dalje pisao poeziju.
Pisao je i filmsku, pozorišnu, likovnu i književnu kritiku, feljtone, reportaže, novinske članke u brojnim časopisima i listovima: Tribuna, Balkan, Budućnost, Misao, Hipnos, Savremeni pregled, Šumadija, 50 u Evropi, Film. Najveći broj kritičkih tekstova objavio je u listu Vreme, naročito ranih tridesetih godina, u kome je od 1926-1935 bio glavni urednik kulturne rubrike.Sa Boškom Tokinom snima 1924. godine prvi avangardni film Kačaci u Topčideru, po scenariju Branimira Ćosića. Film je ostao nedovršen a ništa od snimljenog materijala nije sačuvano.
Bio je strastveni filmofil – sa Tokinom osnovao društvo ljubitelja filma. Sa Poljanskim je sarađivao u časopisu Kinofon.
Obožavao je džez muziku i kao dadaista propagirao bruitizam, „partituru pantonističku”, dakle ideje Honegera i Šenberga. Odlazio je, kao uostalom i svi novinari i umetnici, u hotel „Moskvu”, gde je sedeo u društvu Petrova, Tina Ujevića, Palavičinija, Vinavera, Tokina, Drainca, Nikole Trajkovića, Iva Ćipika, Monija de Bulija, za stolom zvanim „Port Artur”, navodi Predrag Todorović.
Godine 1941, pod okupacijom, hapsi ga Gestapo, izgleda greškom, i drži pet meseci u zatvoru, gde mu je narušeno zdravlje a kičma toliko povređena da je, kad je izašao iz zatvora, početkom 1942, pa sve do smrti, ostao vezan za krevet, mučen bolovima i nemaštinom. Posle pesničke ugasila se i njegova novinarska karijera, jer je bio nesposoban da prati zbivanja u gradu. Uz njega je ostala samo supruga Stevka.
Sarađivao je sa Radio Beogradom pomažući oko priprema radio-drama.
Po smrti Aleksićeve supruge Stevke, jedan komšija je bacio punu kutiju rukopisa, dokumenata, časopisa - celu istoriju Jugo-Dade - u kontejner za smeće.
Kako navodi Gojko Tešić, Dragan Aleksić je najavljivao nekoliko proznih knjiga, čak se tvrdilo da je npr. roman Provala gospodina Hristosa u štampi (biblioteka Zenit!), da priprema roman Detektiv romb, knjigu pesama Leto bez sifilisa, itd. Za života nija objavio nijednu knjigu.
Tek 1978. godine, povodom dvadesetogodišnjice Aleksićeve smrti, Gojko Tešić je priredio, a Nolit objavio, knjigu Dada tank, u kojoj su sabrane njegove pesme i manji broj teorijskih tekstova o dadaizmu i umetnosti uopšte.
Poezija i proza Dragana Aleksića su zastupljene i u Antologiji srpskog dadaizma, priredio Predrag Todorović, objavio Službeni glasnik 2014. godine. Aleksićeve priče se nalaze i u antologijama koje je priredio Gojko Tešić: Antologiji srpske avangardne pripovetke (1920-1930) i Utuljenoj baštini.
Još uvek je ostao nedovršen posao sabiranja njegovih teorijskih i kritičarskih radova u jednu knjigu.
Beleška sačinjena na osnovu tekstova
Predrag Todorović „Prilozi za biografiju Dragana Dade Aleksića“, Književna istorija, XXXIX, 131-132, 2007,
Antologija srpske avangardna pripovetke (1920-1930), „Bio-bibliografski podaci o autorima“, priredio Gojko Tešić (izdavač Bratstvo-jedinstvo Novi Sad, 1989).
